Sühreverdi ve İşrakilik

İşrâkîlik, Arapça kökenli bir terim olup, doğuş, aydınlanma anlamına gelir. Bu felsefi görüş, varlığın sadece mantık ve akıl yürütme yoluyla değil, aynı zamanda sezgisel kavrayış ve içsel bir aydınlanma olan İşrâk ile anlaşılabileceğini savunur. İşrâkîler, Meşşâîlik gibi önceki felsefi mirası alıp, onu yeni ve özgün bir sistem haline getirmişlerdir. Bu öğreti, metafizikte nura, fizikte miktara, yöntemde İşrâk’a ve bilgide müşâhede (doğrudan deneyim) temeline dayanır. Sühreverdî’nin İşrâkîliğe yönelmesi, Meşşâîliğin rasyonel araştırma yöntemini tek başına yetersiz bulmasıyla açıklanır. İşrâkî sistem, evrendeki varlığı Nûru’l-Envâr ile başlayan bir yapı olarak tasvir eder, bu yapıda gölge adı verilen madde sonlanır. İşrâkî kozmoloji, akılları nur yerine koyar, cevherleri karanlık cevherlere dönüştürür ve çeşitli varlık formlarını Nûru’l-Envâr’ın etkileşimleri sonucunda ortaya çıkan kesret alemi olarak açıklar.